سایت مجتمع مس سرچشمه

 

در دنیای امروز، دانایی یکی از محور‌ها و شاخص‌های اصلی پیشرفت و تعالی هر جامعه به شمار می‌رود. سنجش سطح دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات و گسترش دانایی به دسترسی سریع و آسان به منابع علمی موثق، وابسته است.

دانسته‌های ما یا با مطالعه منابع اطلاعاتی موجود و یا بنا به پژوهش‌هایی که خود انجام می‌دهیم، به دست می‌آید. اگر این دانسته‌ها بر پایه نتایج پژوهش‌های قبلی باشد، در واقع به مصرف اطلاعات پرداخته‌ایم و اگر مبتنی بر مشاهدات و تحلیل‌های جاری باشد، تلاش ما به تولید اطلاعات منجر شده است؛ بنابراین، منبع اصلی تولید اطلاعات و دانش جدید در واقع حاصل فعالیت‌های پژوهشی است که انجام می‌گیرد. پژوهش در هر موضوع، به هر گونه و در هر سطحی که انجام شود، تلاشی منسجم و نظام‌مند در راستای توسعه دانش موجود درباره موضوع‌هایی است که با آنها سروکار داریم. پژوهش کوششی است برای یافتن بهترین راهکار‌های ممکن برای حل مشکلات موجود در عرصه‌های زندگی.

در صنعت اما تحقيق و پژوهش يك نياز حياتي به شمار مي رود؛ چرا كه خروجي پژوهش به رفع مشكل، ساخت و توليد قطعه، بي نياز شدن از واردات برخي تجهيزات مورد نياز در بخش هاي مختلف، صرفه جويي هزينه ها و ... منجر خواهد شد.

«تحقيقات پيرومتالورژي» يكي از واحدهاي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه به شمار مي رود كه نه تنها با امور ذوب اين مجتمع، بلكه در گستره كاري وسيع تر با بيشتر امورهاي مجتمع مس سرچشمه ارتباط و همكاري تنگاتنگ دارد.

خانم صديقه اسدي نژاد فارغ التحصيل كارشناسي مهندسي متالوژي گرايش شكل دادن فلزات از دانشگاه شيراز و كارشناسي ارشد مهندسي متالوژي گرايش خوردگي با 25 سال سابقه كار، از سال 97 تاكنون رياست واحد «تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه» را بر عهده دارد و قبل از اين نيز به عنوان كارشناس تحقيقات و كارشناس ارشد تحقيقات در اين امور مشغول به كار بوده است.

از وظايف اصلي رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي، هماهنگي، همكاري و مديريت محققان و پژوهشگران واحد در امور تحقيق و توسعه با امور توليدي مربوطه، همچنين با مراكز دانشگاهي خارج از مجتمع مس سرچشمه مي باشد. در واقع مديريت محققان و پروژه‌هاي واحد و نيز انسجام و هماهنگي سه جانبه بين امور تحقيق و توسعه، امور توليدي مربوطه و مراكز خارج از مجتمع كه عمدتاً مراكز علمي و دانشگاهي هستند، از وظايف رئيس اين واحد به شمار مي رود.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه توضيح مي دهد: هر واحد در امور تحقيق و توسعه با يك امور توليدي مشخص همكاري مي كند؛ به عنوان مثال واحد تحقيقات معدني بيشتر، پروژه هاي معدني از لحاظ زمين شناسي و مسائل مهندسي معدن را در امور معدن پوشش مي دهد، واحد تحقيقات فرآوري فرايند امور تغليظ را پوشش مي دهد و غيره؛ اما واحد تحقيقات پيرومتالورژي در شرح وظايف مشخص شده فرايند و عمليات امور ذوب را پوشش مي دهد، چون در كارخانه ذوب است كه فرايند استخراج از لحاظ پيرومتالورژي يا حرارتي انجام مي شود لذا از نظر فرايندي يعني بررسي فرايند استخراج حرارتي مس، با امور ذوب همكاري مي كند.

اسدي نژاد ادامه مي دهد: اما از آنجا كه پژوهش‌هاي مرتبط با متالورژي از جمله بررسي هاي علمي خوردگي، سايش قطعات، بررسي دلايل فني تخريب تجهيزات،‌ جوشكاري، ريخته گري، جايگزيني جنس قطعات،‌ انتخاب مواد و ...، در زير مجموعه علم متالورژي قرار مي گيرد، لذا اين نوع بررسي ها و پژوهش ها، به اين واحد واگذار مي شود؛ بنابراين پژوهش هاي اين واحد منحصر به امور ذوب نيست، به طور مثال در تجهيزات معدن و امور تغليظ به لحاظ نوع فرايند، بيشترين سايش و تخريب قطعات را داريم.

وي براي نمونه به چند مثال از همكاري واحد خود با امورهاي مختلف اشاره كرده و مي گويد: در حال حاضر در پروژه اي كه از سه سال پيش بر روي بررسي سايش كف تراكها آغاز شده با معدن همكاري مي كنيم كه هنوز ادامه دارد، پروژه بررسي يكي از قطعات لاستيكي خاص  را با امور تغليظ در حال انجام داريم، همچنين بررسي خوردگي لوله هاي انتقال آب خليج فارس به مجتمع، با همكاري واحد تحقيقات پيرومتالورژي و امور تغليظ صورت مي گيرد، با امور ذوب كه بيشترين روابط كاري را داريم هم از لحاظ فرايند استخراج كه شامل بررسي‌هايي است كه در فرايند كوره فلش، كنوتورها، كوره آند و ريخته گري اتفاق مي افتد و هم از لحاظ بررسي نسوزها، مصرف انرژي، بررسي تخريب قطعات، خوردگي تجهيزات در دماي بالا و اتمسفر خاص و غيره، همكاري مي كنيم.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه خاطرنشان مي كند: در كارخانه پالايشگاه، موارد خوردگي قطعات و كاربرد مواد ضد اسيد توسط محققان اين واحد بررسي مي شود، در كارخانه اسيد علاوه بر بررسي تخريب قطعات، نيز نرم افزاري را در حال تهيه داريم كه از لحظه ورود گاز به كارخانه اسيد، سيستم تحت  پايش قرار مي گيرد تا زماني كه اسيد توليد مي شود و كل فرايند در اين نرم افزار بصورت لحظه ايي براي اپراتور قابل روئت است  تا هر زمان مشكلي ايجاد شد، با پايش مرتب سيستم، بتواند بقيه خط را كنترل و از بروز خسارت احتمالي جلوگيري كند. در بخش آبرساني داخل كارخانه نيز پروژه هايي انجام داده ايم كه از جمله مي توانم به بررسي سايش و خوردگي پمپ هاي داخل سد اشاره كنم و در حال حاضر نيز خوردگي برخي لوله هاي انتقال آب از خاتون آباد به سرچشمه را با همكاري امور آبرساني انجام مي دهيم.

اسدي نژاد با بيان توضيحات بالا در ادامه تاكيد مي كند: با توجه به شرحي كه از وظايف شغلي محققان بخش تحقيقات پيرومتالورژي برشمرده شد، مي توان به اين نتيجه رسيد كه اين واحد با بيشتر امورهاي توليدي و پشتيباني مجتمع ارتباط داشته و پژوهش ها را با همكاري امورها انجام مي دهد؛ لذا نياز است كه محققان و پژوهشگران اين واحد، انسجام و همكاري بيشتري با خط توليد داشته باشند.

ارتباط فعال با مراكز دانشگاهي

يكي ديگر از زمينه هاي فعاليت واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه، همانگونه كه در سخنان خانم اسدي نژاد به آنها اشاره شد، انسجام و هماهنگي بين امورهاي توليدي مربوطه، با مراكز علمي و دانشگاهي است.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه در اين باره توضيح مي‌دهد: در اين 25 سال كه در امور تحقيق و توسعه مشغول به كار مي باشم، با بيش از 30 دانشگاه استاني يا خارج از استان ارتباط مستقيم داشتيم، كه همكاري‌ها به صورت قرارداد براي انجام پروژه بين امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه با دانشگاه مربوطه بوده يا به صورت قراردادهاي دانشجويي كارشناسي ارشد و دكترا كه پايان نامه‌هاي خود را بصورت پروژه‌ايي در مجتمع مي‌گذراندند يا به صورت مشاوره‌اي با دانشگاه‌ها همكاري كرده‌ايم؛ از جمله تفاهم نامه‌اي كه سال98 بين امور تحقيق و توسعه مس سرچشمه با دانشگاه صنعتي شريف براي انجام پروژه‌ها منعقد شد.

به گفته اسدي نژاد تا بحال بالغ بر 380 پروژه در واحد تحقيقات پيرومتالورژي انجام شده كه ماحصل ارتباط موثر جامعه دانشگاهي با صنعت مس در سرچشمه، انجام بيش از 300 پروژه است كه عمده آنها پروژه هاي دانشجويي بوده كه ارتباط مستقيم با دانشگاه‌ها دارد.

اما در سه چهار سال اخير، سياست مديريت امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه بر اين واقع شده كه پروژه‌ها از قالب دانشجويي خارج شود، تا بيشتر پروژه‌هاي داخلي و قراردادي انجام شوند چرا كه پروژه‌هاي دانشجويي بيشتر دانشي بوده و خروجي كاربردي كمتري دارند.

اسدي‌نژاد در اين خصوص بيان مي‌كند: رهبر معظم انقلاب نيز اخيراً بر خارج شدن طرح‌هاي تحقيقاتي از كتابخانه‌ها و بصورت كاربردي وارد ميدان عمل شدن در صنايع، تاكيد كرده‌اند. به همين دليل سياست مدير امور تحقيق و توسعه بر داخلي و قراردادي بودن پروژه‌‌ها قرار گرفت تا ارتباط ما با دانشگاه به سمت كاربردي شدن طرح‌ها پيش رود.

البته در بين طرح هاي دانشجوئي هم شاهد كاربردي شدن پروژه بوده‌ايم، وي در ادامه به موردي اشاره مي‌كند كه در اين واحد اجراي يكي از پروژه‌هاي دانشجويي به صرفه جويي قابل توجه در مجتمع مس سرچشمه، منجر شد و چنين مي‌گويد: يك پروژه شاخص دانشجويي كه توسط دانشجويي از دانشگاه شهيد رجايي آغاز و با همكاري و تلاش امور معدن و امور تحقيق و توسعه با مشاوره اينجانب انجام شد، پروژه ساخت كمانه باكت شاول بود كه منجر به ساخت يك قطعه در شاول هاي معدن با پنج درصد قيمت تمام شده تامين آن از خارج از كشور شد كه در حال حاضر نيز در حال كار مي باشد.

البته بيشتر پروژه‌ها در زمان كنوني كه كشور با تحريم‌هاي چند جانبه اقتصادي روبرو است، مي‌توانند بسيار كاربردي باشند؛ لذا با اجراي مناسب پروژه از جانب امور تحقيق و توسعه و از سوي ديگر همكاري لازم واحد توليدي مربوطه و همچنين تصميم‌گيري مديريت ارشد مبني بر كاربردي شدن نتايج پروژه، پژوهش‌ها علاوه بر رفع مشكل، مي‌توانند به ساخت قطعه نيز بيانجامند.

نمونه‌اي از چند پروژه تحقيقاتي در واحد تحقيقات پيرومتالورژي

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه به چند نمونه از پروژه‌هاي انجام شده در اين واحد اشاره كرده و مي‌گويد: اخيراً پروژه‌اي كه در سال گذشته در خصوص بررسي خوردگي مشعل‌هاي كوره فلش آغاز كرده بوديم، به پايان رسيد. خوردگي مشعل‌هاي كوره فلش حتي مدتي منجر به توقف كوره شد؛ اما امور مربوطه كارهاي خوبي براي رفع مشكل روي آن انجام داد و از لحاظ تحقيقاتي، نيز اين پروژه با همكاري امور تحقيق و توسعه، امور ذوب و بازرسي فني، انجام شد و اكنون براي ساخت، موافقت مديريت‌هاي امور ذوب و تحقيق و توسعه براي ساخت يك قطعه بر اساس نتايج پژوهش‌هاي انجام شده اخذ شده كه پس از ساخت قطعه به امور ذوب تحويل گردد تا در محل استفاده و نتيجه حاصل بررسي شود. اين همان كاربردي شدن تحقيقات و پژوهش هاست كه در تحريم‌ها با ايجاد فرصت، منجر به توليد قطعه مي‌گردد.

اسدي نژاد ادامه مي‌دهد: پروژه ديگر بررسي سايش ورق هاي كف تراك معدن است كه رفع اين سايش مي تواند صرفه جويي قابل توجهي در سال براي شركت مس داشته باشد كه اين پروژه در حال انجام است.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي يادآور مي‌شود: در بحث صرفه جويي انرژي يكي از اقدامات صورت گرفته توسط همكاران واحد تحقيقات پيرومتالورژي و امور ذوب، بررسي مصرف گاز طبيعي در كوره هاي آند بود كه سبب صرفه جويي مناسبي در سال در مصرف گاز در كوره هاي آند شد.

اسدي‌نژاد يكي ديگر از پژوهش‌هايي كه سال گذشته توسط واحد تحقيقات پيرومتالورژي انجام شده است را اينگونه بيان مي‌كند: اين پروژه بنچ مارك كردن كارخانه ذوب مس سرچشمه در مقايسه با كارخانه هاي دنيا بود كه مصرف انرژي و هزينه ها را در كارخانه ذوب با كارخانه هاي مشابه با توجه به ميزان و نوع توليد، مقايسه كنيم. با انجام اين طرح تحقيقاتي متوجه شديم مصرف انرژي در كارخانه ذوب از ميانگين جهاني بالاتر است كه با ابلاغ نتايج اين طرح به امور ذوب، اين امور محل هاي اتلاف انرژي را شناسايي و كنترل كرد. پس از اين اقدمات، با مقايسه اطلاعات موجود سال 95 براي كوره ريورب و سال 97 براي كوره فلش، مشخص گرديد در كارخانه ذوب مقدار قابل توجهي كاهش مصرف انرژي رخ داده كه اينها به معناي صرفه جويي در هزينه ها و سودآوري بيشتر شركت مس مي باشد. اين بررسي در حال حاضر براي اطلاعات موجود در سال 98 نيز در دست اقدام است.

نقش كليدي واحد تحقيقات پيرومتالورژي در مجتمع مس سرچشمه

همانگونه كه گفته شد واحد تحقيقات پيرومتالورژي با بيشتر واحدهاي توليدي و پشتيباني مجتمع مس سرچشمه ارتباط كاري تنگاتنگ دارد؛ لذا نقش مهم اين واحد پژوهشي در مجتمع مس سرچشمه مشخص است.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه در باره ارتباط اين واحد با صنايع ديگر از نظر تبادل دانش و تجربيات، مي‌گويد: با توجه به اينكه شركت صنايع مس ايران تنها شركت مس داخلي است و صنايع ديگر كار مشابه با صنعت مس را كمتر دارند به اين دليل شايد ارتباط كم باشد. البته در محافل علمي و همايش‌ها كه پژوهشگران و محققان از صنايع مختلف حضور پيدا مي‌كنند و نتيجه كارهاي پژوهشي خود را در قالب مقالات و گزارشات ارائه مي‌دهند، منجر به يكسري ارتباطات و تبادل تجربيات مي‌گردد، اما ارتباط كاري ما با صنايع ديگر به دليل منحصر به فرد بودن شركت مس در ايران، اندك است. به طور مثال در صنايع فولاد چندين شركت، در صنايع خودروسازي چندين كارخانه، صنايع مختلف سيمان در ايران و ...، مشغول به فعاليت هستند، مي‌توانند انتقال تجربيات داشته باشند؛ اما در صنعت مس اين موضوع مصداق كمتري دارد.

اما چرا شغل رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه يكي از شغل هاي كليدي اين مجتمع محسوب مي‌شود؛ اسدي‌نژاد پاسخ اين سوال را اينگونه مي‌دهد: همه مي‌دانيم كه زيربناي توسعه هر كشور بسته به دانايي آن دارد و سطح دانايي با توليد و مصرف اطلاعات سنجيده مي‌شود. خود اين توليد و مصرف اطلاعات يعني پژوهش و اين موضوع در توسعه تمام كشورها من جمله كشور ما و صنعت مس مي‌تواند موثر باشد؛ لذا نقش روساي واحدهاي تحقيقاتي از ديدگاه ارتباط دهنده صنعت و علم براي افزايش دانش فني مجموعه، مهم و كليدي است.

اسدي نژاد ادامه مي دهد: در نگاه اول اگر تحقيق و توسعه از كل مجتمع مس سرچشمه حذف شود، با توجه به اينكه مجتمع مس سرچشمه يك شركت توليدي است و كار توليد از معدن تا انتهاي خط به صورت روتين انجام مي‌شود، شايد اتفاق خاصي در ظاهر امر نيفتد؛ اما در سال‌هاي اخير با بررسي‌ها و پژوهش‌هاي مختلف كه در اين واحد انجام شده است، هزينه‌ها كاهش يافته، ساخت قطعه انجام شده و با بررسي فرايندهاي مختلف راندمان‌ها تغيير يافته است. ضمن اينكه همانگونه كه قبلاً نيز اشاره شد، واحد تحقيقات پيرومتالورژي با بيشتر امورهاي توليدي و حتي پشتيباني ارتباط داشته و پروژهاي مربوطه را انجام مي‌دهد و اين نشان از تاثيرگذاري اين واحد پژوهشي است؛ لذا نمي‌توان تحقيقات را از صنايع و از جمله مجتمع مس سرچشمه، حذف كرد.

وي پژوهش را يك ضرورت جهاني دانسته و عنوان مي‌كند: پژوهش در جهان اهميت چندجانبه دارد، هم از بعد اقتصادي كه با بررسي كارشناسان، هر واحد پولي كه در بخش پژوهش سرمايه‌گذاري مي‌شود، منجر به توليد 30واحد سود مي‌شود، و هم از بعد امنيت ملي مي‌تواند بسيار موثر باشد و صنايع مي‌توانند با تكيه بر امر پژوهش روي پاي خود بايستند و از قدرت تحريم ها در توقف صنايع تا حدي پيشگيري كنند. از بحث فرهنگي نيز مراكز پژوهشي خاستگاههاي معنوي در كشورها دارند، لذا پژوهش امر مهمي به شمار مي‌رود. در دين ما نيز روي پژوهش تاكيد زيادي شده و احاديث و روايات فراواني در اين خصوص وجود دارد. در كتاب آسماني قرآن نيز به دلايل مختلفي پژوهش را معرفي كرده و انسانها را تشويق به فراگيري در علم و تحقيق و تفحص فرا مي‌خواند. بنابراين ما بايد پژوهش را سرلوحه زندگي خود قرار دهيم.

رئيس واحد تحقيقات پيرومتالورژي امور تحقيق و توسعه مجتمع مس سرچشمه در پايان اظهار مي‌كند: در پايان لازم مي‌دانم از تمام كارشناسان و محققاني كه با اين واحد همكاري مي‌كنند، تشكر و سپاسگزاري كنم. از امور معدن بخصوص آقاي مهندس محققي رئيس تعميرگاه معدن، از امور تغليظ از مديريت اين مجموعه آقاي مهندس فاضلي و معاونان و روسا و پرسنل آن، از مدير امور ذوب آقاي مهندس مددي و روسا و پرسنل آنها كه با ما بيشترين همكاري دارند، از مدير و پرسنل امورهاي اسيد، پالايشگاه، آبرساني، امور مهندسي و نيز ديگر همكاران محترم مجتمع، براي همكاري با اين واحد، تشكر و قدرداني مي‌كنم. همچنين تشكر ويژه را از مدير محترم مجتمع مس سرچشمه دارم كه در چند سال اخير نگاه ويژه‌اي به امور تحقيق و توسعه داشته‌اند و همين امر موجب انگيزه و پيشرفت محققان اين امور شده است.

روابط‌عمومي مجتمع مس سرچشمه